Türkiye’de seçimlerin ertelenmesi anayasaya aykırıdır – Sinan Ciddi | FDD

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 6 Şubat’ta meydana gelen büyük depreme verdiği cılız tepki nedeniyle eleştirilere maruz kalırken, Türk yasalarına göre 18 Haziran’a kadar yapılması gereken cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimlerini erteleyip ertelememeyi değerlendiriyor. Böyle bir erteleme, hükümetin sadece savaş durumunda seçimleri ertelemesine izin veren Türk anayasasını açıkça ihlal edecektir – ve o zaman bile, erteleme yetkisi cumhurbaşkanına değil parlamentoya aittir.

Sinan Ciddi’nin 22 Şubat 2023 tarihinde Foundations for Defence of Democracies (FDD)’deki analizine buradan erişilebilir.

Türkiye’nin güneydoğusundaki on ili vuran ve 41,000’den fazla kişinin ölümüne neden olan ölümcül depremlerin ardından kamuoyu Erdoğan’ın aleyhine dönüyor. Devlet yardım çalışmalarını yürütmekte gözle görülür bir şekilde yavaş kaldı. Vatandaşlar, hükümetin bu kadar çok sayıda güvensiz binanın inşa edilmesine nasıl izin verdiği gibi rahatsız edici sorular sormaya başladı. Depremden önce anketler Erdoğan’ın potansiyel rakiplerinin çok az gerisinde olduğunu gösteriyordu ve bu da ona hata yapma şansı tanımıyordu.

Türk yasaları, Erdoğan ve partisinin Haziran 2018’de kesin olarak kazandığı son yarışmadan sonraki beş yıl içinde yeni seçimlerin yapılmasını gerektiriyor. Hükümet bu yılki seçimleri 14 Mayıs’ta yapmayı planladığını belirtti ancak tarih kesinleşmiş değil. Erdoğan yasal olarak oylamayı 18 Haziran’a erteleyebilir ama daha ileri gidemez.

Türk anayasasının 78. Maddesi “savaş nedeniyle yeni seçimlerin yapılmasının imkansız hale gelmesi durumunda” seçimlerin bir yıl ertelenmesine izin veriyor. Anayasa, erteleme yetkisini sadece parlamentoya veriyor. Eğer Erdoğan anayasayı dokunulmazlıkla çiğnerse, 20 yıllık iktidarını sürdürmek için seçimleri süresiz olarak ertelemesine ne engel olabilir?

Erdoğan’ın erteleme yoluna gidip gitmeyeceği belirsiz. Seçimlerin bir yıl ertelenmesi Erdoğan’a seçim avantajı sağlamayacaktır. Bundan on iki ay sonra Türkiye’deki ekonomik koşullar daha kötü olabilir. Ekonomistler depremlerin 2023 yılında Türkiye’nin GSYİH büyümesini yüzde 2’ye kadar düşürebileceğinden korkuyor. Yeni kanıtlar hükümeti güvenli olmayan yapılara izin vermekle ilişkilendirirse seçmenler Erdoğan ve partisine şu an olduğundan daha da kızgın olabilir.

Yine de Erdoğan şu anda seçimlerden, beklemenin risklerinden daha fazla korkuyor olabilir. Depremden bir hafta sonra, Erdoğan’ın sırdaşı ve eski meclis başkanı Bülent Arınç, seçimlerin 2024’e kadar ertelenmesi çağrısında bulundu. Halkın ve medyanın hesap verebilirlik ve şeffaflık çağrılarından bıkan hükümet de eleştirmenlere karşı daha tehditkâr bir tavır takındı. İktidardaki AK Parti’nin sözcüsü Ömer Çelik gazetecilere yaptığı açıklamada, hükümetin Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı ve hükümetinin afet yardım çabalarını eleştiren herkesi “not aldığını” söyledi.

Amerika Birleşik Devletleri haklı olarak Ankara’ya yardım elini uzattı, USAID yardım ekiplerini gönderdi ve 185 milyon dolar değerinde yardım teklif etti. Bakan Blinken’in 19 Şubat’ta Ankara’ya yaptığı ziyaret, Biden yönetiminin Türkiye’ye yardım etme kararlılığını bir kez daha teyit etti. Ancak depremzedelere duyulan sempati, yasadışı ve anti-demokratik eylemlere hoşgörü gösterilmesi anlamına gelmemelidir. Aksine, Erdoğan’ın demokrasi ve hukukun üstünlüğünün altını oyma konusundaki uzun sicili depremin yarattığı yıkımı muhtemelen daha da arttırdı. Türkiye’nin özellikle 2016’daki darbe girişiminden sonra otoriterliğe doğru keskin dönüşü, komşularına karşı düşmanlığa ve NATO içinde bölücü davranışlara da yol açtı. Beyaz Saray, anayasanın ihlal edilmesinin ABD-Türkiye ilişkilerinde bir kırılma yaratacağını açık bir dille ifade etmelidir.

Sinan Ciddi, Demokrasileri Savunma Vakfı’nda (FDD, Washington DC merkezli, ulusal güvenlik ve dış politikaya odaklanan bir araştırma enstitüsü) kıdemli araştırmacı olarak görev yapmakta ve FDD’nin Türkiye Programı ile Askeri ve Siyasi Güç Merkezi’ne (CMPP) katkıda bulunmaktadır. Aynı zamanda Command and Staff College-Marine Corps University ve Georgetown University School of Foreign Service’de Güvenlik Çalışmaları Doçenti olarak görev yapmaktadır.